Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, người ta thường đặt ra câu hỏi điển hình rằng: “Làm thế nào để thực hành thiền một cách chuẩn xác?” Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà thay vào đó là lời khuyên hết sức thực tiễn: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Dưới góc nhìn của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Khả năng nhận thức này chính là gốc rễ của tuệ giác.
Ngài Mahāsi thường xuyên nhắc nhở người mới khởi sự từ các yếu tố sơ đẳng nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, được chọn làm đối tượng chính vì nó luôn hiện diện và dễ nhận biết. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, tâm dần dần bớt tán loạn và trở nên sáng hơn. Lúc tâm rời khỏi bụng, hãy đơn giản ghi nhận “nghĩ” và quay lại vị trí cũ. Tránh việc tự phán xét bản thân hay sa đà vào việc mổ xẻ vấn đề.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài nhấn mạnh rằng điều quan trọng không phải là thời gian ngồi thiền bao lâu, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Thậm chí trong các hoạt động đời thường như ăn uống, làm việc nhà hay giao tiếp, khi chánh niệm hiện tiền, tất cả đều là quá trình thiền định. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: mọi sự vật hiện tượng đều vận hành theo chu kỳ phát sinh và kết thúc. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và read more những thói quen phản ứng của tâm ý.
Dành cho các hành giả mới, đạo lộ mà Ngài Mahasi cho người mới vạch ra là một lối về vô cùng vững chãi và thẳng thắn. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đây chính là tôn chỉ tối thượng trong các lời dạy mộc mạc nhưng thâm thúy của Ngài Mahāsi.